Analiza i kontrola

Choć wcale nie istnieje jeden generalny podgatunek audytu, to w ramach UE mamy szansę rozróżnić dwa zasadnicze jego modele: południowy i północny - jest to jednoznacznie rozdzielenie umowny, a nie formalny. W modelu południowym audyt utożsamiany jest z kontrolą. Dla przykładu we Francji nie istnieje typowy system audytu; w znaczącej liczbie przypadków kontrolowanych organów dokonuje się inspekcji albo prowadzi się stałą kontrolę finansową przeprowadzonych operacji przez tzw. weryfikatorów. Podczas gdy model północny audytu - obowiązujący np. w Anglii lub Niemczech - jest nadzwyczajnej zbliżony do międzynarodowych kanonów w takiej sprawie, tzn. zajmuje się zwłaszcza badaniem systemów, nie zaś transakcji, dokonując analizy możliwych usprawnień w istniejącym systemie kontroli.

Standardy

Audyt powinien być przeprowadzany przy zachowaniu właściwych standardów, które określają „Międzynarodowe normy specjalistycznej praktyki audytu wewnętrznego” Instytutu Audytorów Wewnętrznych (IIA). W Rp będą to „Standardy audytu wewnętrznego oraz kontroli finansowej w jednostkach sektora finansów publicznych”, „Kodeks etyki audytora wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych”, „Karta audytu wewnętrznego w jednostkach sektora finansów publicznych” - opracowane przez Ministerstwo Finansów na podbudowie standardów IIA, , a oprócz tego ustawa o finansach publicznych oraz rozporządzenie Ministra Finansów w kwestii szczegółowego sposobu oraz trybu przeprowadzania audytu wewnętrznego.

Regulacje takie definiują myśl audytu i określają ogół czynności, dzięki którym kierownictwo jednostki otrzymuje obiektywną notę w branży legalności, gospodarności, rzetelności jak też przejrzystości jej funkcjonowania.